شناسایی ژن‌های مرتبط در ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ در سالمندان بوشهری

جلسه دفاع از پایان نامه دوره دستیاری فوق تخصصی غدد بالغین، با موضوع بررسی فراوانی ژنوتیپی واریانت‌های شایع مرتبط با چاقی در جمعیت سالمندان مطالعه کوهورت بوشهر بر حسب ابتلا به دیابت نوع ۲، یکشنبه 22 مرداد برگزار شد و دکتر ندا علی پور یافته های پژوهشی خود با موضوع بررسی ارتباط ژنتیکی میان چاقی و دیابت نوع ۲ در سالمندان بوشهری تحت هدایت دکتر باقر لاریجانی و دکتر کاظم خلجی و با مشاوره دکتر ماندانا حسن‌زاد، دکتر نوشین فهیم‌فر و دکتر محبوبه ابراهیم‌پور دفاع کرد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ در جلسه‌ی دفاع پایان‌نامه‌ی دکتر ندا علی‌پور، نتایج یک پژوهش مهم با هدف بررسی ارتباط ژنتیکی میان چاقی و دیابت نوع ۲ در جمعیت سالمندان بوشهر ارائه شد. این مطالعه که بخشی از مطالعه‌ی کوهورت بوشهر است، به دنبال شناسایی واریانت‌های ژنتیکی (SNPها) مشترک در هر دو بیماری بوده است. 

یافته‌ها نشان داد که چندین ژن، از جمله ژن TCF7L2، ارتباط قوی و معنی‌داری با دیابت نوع ۲ در این جمعیت دارند. این ژن که نقشی کلیدی در عملکرد سلول‌های بتای پانکراس و ترشح انسولین دارد، قوی‌ترین ارتباط را با دیابت در چندین مدل آماری نشان داد. همچنین، ژن‌های دیگری مانند ARHGAP19، TRPM5، INS-IGF2، KANK1 و TMC6 نیز به عنوان عوامل ژنتیکی مرتبط با دیابت نوع ۲ در سالمندان بوشهری شناسایی شدند.

این یافته‌ها، مسیرهای ژنتیکی جدیدی را در ارتباط با مکانیسم‌های متابولیکی و دیابت نوع ۲ روشن می‌کند. برای مثال، ژن TRPM5 در ترشح انسولین نقش حیاتی دارد و ارتباط آن با دیابت، آن را به یک هدف درمانی بالقوه تبدیل می‌کند.

یکی از نتایج قابل توجه در این پژوهش، عدم مشاهده‌ی ارتباط مستقیم بین واریانت‌های ژن FTO (که به عنوان یک عامل خطر شناخته شده برای چاقی است) و دیابت نوع ۲ در این گروه سنی بود. این یافته نشان می‌دهد که تأثیر ژن FTO بر دیابت ممکن است غیرمستقیم و بیشتر از طریق اثرات آن بر چاقی و مصرف انرژی واسطه‌گری شود.

این نکته بر اهمیت تفکیک مسیرهای ژنتیکی مستقیم و غیرمستقیم در ابتلا به دیابت تأکید دارد. این مطالعه، گامی مهم در درک معماری ژنتیکی دیابت نوع ۲ در میان سالمندان ایرانی است و به شناسایی عوامل خطر ژنتیکی بالقوه در این جمعیت کمک می‌کند.

نتایج این پژوهش می‌تواند در طراحی داروهای جدید و روش‌های درمانی کنترل دیابت، به‌ویژه برای افراد با زمینه‌ی ژنتیکی خاص، ارزشمند باشد.

دکتر علی‌پور در پایان جلسه به محدودیت‌های مطالعه از جمله ماهیت مقطعی آن و محدود بودن جمعیت به سالمندان شهری بوشهر اشاره کرد و پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده از جمله پیگیری طولی بیماران و مطالعه در جمعیت‌های بزرگ‌تر و متنوع‌تر ارائه داد.

مراسم دفاع از نتایج این پژوهش که با حضور اساتید برجسته برگزار شد، با موفقیت به پایان رسید و سهمی ارزنده در دانش ژنتیک پزشکی و متابولیسم کشور ایفا کرد.